De Wet VBAR: Heeft het gevolgen voor de franchisebranche?

De Wet Versterking Arbeidsrechtelijke Bescherming Arbeidsrelaties (VBAR) belooft aanzienlijke gevolgen te hebben voor de arbeidsmarkt in Nederland. Hoewel de minister naar aanleiding van het kritische advies van de Raad van State opnieuw naar deze wetgeving wil kijken, blijft het duidelijk dat de voorgestelde wijzigingen ingrijpend zullen zijn. Het doel van de wet is om schijnzelfstandigheid verder aan te pakken en meer helderheid te bieden over de vraag of iemand als werknemer of als zelfstandige moet worden beschouwd. Dit heeft directe gevolgen voor de rechten, plichten en verantwoordelijkheden van beide partijen. Binnen de franchisebranche roept de VBAR daarom belangrijke vragen op: welke gevolgen kan deze wet hebben voor franchisegevers en franchisenemers?

Van DBA naar VBAR: heldere regels nodig

De Wet VBAR is bedoeld als vervanging van de eerder ingevoerde Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA), die veel kritiek ontving. Onder de DBA werden opdrachtgevers en werkgevers verantwoordelijk gesteld om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Hoewel deze wet een goedbedoelde stap was, leidde de uitvoering tot onzekerheid bij ondernemers en bleek het probleem van schijnzelfstandigheid in sommige sectoren juist te verergeren.

De VBAR moet hier verandering in brengen door duidelijke criteria te introduceren voor het onderscheid tussen werknemers en zelfstandigen. Hierbij wordt gekeken naar factoren zoals gezag, zelfstandigheid en ondernemersrisico. Hoewel dit voor meer duidelijkheid kan zorgen, brengt het ook uitdagingen met zich mee, met name voor franchisegevers.

Franchising onder de loep

Op het eerste gezicht lijkt franchising weinig risico te lopen onder de VBAR. Franchisenemers worden doorgaans gezien als zelfstandige ondernemers die risico’s dragen, in hun eigen bedrijf investeren en zelfstandig beslissingen nemen over hun bedrijfsvoering. Toch dwingt de VBAR tot een heroverweging van deze aannames.

Een belangrijk criterium in de VBAR is namelijk het element van gezag. Franchisegevers hebben vaak verregaande controle over hun franchisenemers, bijvoorbeeld via contractuele afspraken waarin zij specifieke werkinstructies voorschrijven. Als deze controle te veel lijkt op een werkgever-werknemer relatie, kan dit volgens de VBAR worden geïnterpreteerd als een aanwijzing van gezag. Hierdoor bestaat het risico dat een franchisenemer als werknemer wordt aangemerkt, met gevolgen zoals verplichte loonbetaling, premieafdrachten en ontslagbescherming.

Wat kunnen franchisegevers doen?

Voor franchisegevers is het cruciaal om tijdig maatregelen te nemen om risico’s te beperken. Hoewel franchising voordelen biedt, zoals het behouden van een zekere zelfstandigheid en het delen van ondernemersrisico’s, kunnen te strikte afspraken in het licht van de VBAR tegen hen werken.

De volgende stappen kunnen helpen:

1. Herzien van contracten: Zorg ervoor dat franchiseovereenkomsten expliciet de zelfstandigheid van franchisenemers benadrukken. Leg vast dat de franchisenemer zelf ondernemersrisico’s draagt en zelfstandig beslissingen neemt.
2. Aanpassen van werkwijzen: Verminder de mate van gezag die wordt uitgeoefend door franchisegevers. Vermijd bijvoorbeeld het voorschrijven van gedetailleerde processen of instructies die op sturing lijken.
3. Bewustwording en training: Train medewerkers in de organisatie over de gevolgen van de VBAR en communiceer openlijk met franchisenemers over wederzijdse verantwoordelijkheden en verwachtingen.

Conclusie

De VBAR biedt een mogelijkheid om meer duidelijkheid te scheppen in arbeidsrelaties, maar franchisegevers moeten zich bewust zijn van de potentiële risico’s die de wet voor hun bedrijfsmodel kan meebrengen. Het tijdig aanpassen van contracten en werkwijzen kan helpen om deze risico’s te verkleinen. Hoewel het tegengaan van schijnzelfstandigheid een nobel doel is, vraagt de praktijk om zorgvuldigheid en een sterke juridische basis.

Door: mr. D.F.P. (Diana) van Arkel
AG Hart Advocaten & Adviseurs